ERICH KÄSTNER - Bok Yoluna Gitmek

Erich Kästner’in (1899-1974) en önemli eseri sayılan bu romanı gördüğümde dikkatimi çeken, sansürlenmiş-yasaklanmış-yakılmış bir kitap oluşunun yanı sıra arka kapakta yazan ‘’1930'ların Almanya’sından 2000'ler Türkiyesi’ne dikkate değer bir pencere açacağını düşündüğümüz’’ ibaresi oldu... ve iyi ki okumuşum çok beğendim...

Roman 1931 yılında, hem siyasi eleştirileri hem de erotik bulunarak yayıncısı tarafından isminden başlayarak sansürlenerek ‘’Fabian. Bir Ahlakçının Hikâyesi’’ olarak orjinalinden çok farklı bir metinle yayımlanmış... 1933’de yakılmış, savaş sonrasında 1946 ve 1950’de yazarın kendisinin yazdığı önsözle ve küçük rötuşlarla yayımlanmış, 1959 ve 1969’da yine yazar tarafından düzenlenip basılmış ve sonunda orjinal ilk metnin nasıl olduğu kimse tarafından bilinemiyor noktasına gelinmiş... orjinal metnin el yazması korunuyormuş, 2013 yılında yazarın ilk yazdığı şekliyle ve ısrarla savunduğu isimle özel baskı olarak yayımlanmış bizde de bu baskı esas alınmış... kitabın sonunda benim özetlemeye çalıştığım bu serüven çok detaylı olarak (yaklaşık 70 sayfa)  editör notları olarak yer alıyor...

‘’Büyük işsizlik, ekonomik buhranı takip eden ruhsal depresyon, tereddüt nedir bilmeyen partilerin faaliyetleri, kendini uyuşturma bağımlılığı, bunlar yaklaşan krizin fırtına öncesi işaretleriydi. Fırtına öncesi sessizlik, yani kalplerin salgın halinde tutukluk yapması dahi eksik değildi. Bazıları fırtınaya ve sessizliğe karşı durmaya çalıştı. Yana itildiler. Onların yerine, millete kocakarı ilaçlarını ve kesin çözümlerini empoze eden lunapark çığırtkanlarına ve savaş tamtamlarına kulak verildi. Onların peşinden gidildi ve uçurumdan aşağı, şu anda yarı canlı yarı ölü halde bulunduğumuz çukura atlandı.’’(Erich Kästner 1946 önsöz syf:230)  işte böyle bir ortamda roman kahramanı Fabian (ki yazarla çok fazla benzeşiyor) edebiyat eğitimi almasına rağmen bir reklam firmasında oldukça düşük ücretle reklam spotları yazmaktadır, beklemediği bir zamanda işten kovulur, en sevdiği arkadaşı intihar eder, gönül ilişkilerinde istemediği şeyler yaşar ve hikaye devam eder....

Roman çok akıcı, çok keyifliydi, ‘’Heinrich Mann, Fabian’ın onda ‘’samimi bir duygudaşlık uyandırdığı’’ndan hikayenin ‘’duygusallığa düşmeden duygusallaştırdığı’’ndan ve romanın ‘’tüm sarsıcılığına karşın okura keyif verdiği’’nden bahseder’’ (syf:290) çeviri mükemmeldi (yayınevi çevirmenin özgeçmişini kitaba neden eklememiş bilemiyorum ama büyük eksiklik) ben çok beğendim kaçırmayın derim... 

Yazar: Erich Kästner

Çevirmen : Suzan Geridönmez

Sayfa Sayısı : 302

Basım Yılı : 2016

Yayınevi : Sel

"Çöküş ve ahlaki çürümeye karşı, devlet ve ailede namus ve disiplin için; Heinrich Mann, Ernst Glaeser ve Erich Kästner´in yazdıklarını ateşe veriyorum."

10 Mayıs 1933'de Berlin Opera Meydanı bu sözlerle yankılanırken, Kästner kenarda, kitaplarının genç Naziler tarafından yakılışını izliyordu. 

Kästner'i faşist histerinin hedef tahtasına oturtan eserlerinin arasında Bok Yoluna Gitmek de vardı. Almanya'daki politik ve ahlaki çöküşü eleştiren ve yükselen Nasyonal Sosyalist tehlikeye karşı insanları harekete geçmeye çağıran roman, uyarıcısı olduğu yozlaşmanın hışmına uğramıştı. Üstelik ikinci kez! İlk yayımlandığı sırada, Naziler henüz iktidarda bile değilken ağır bir sansüre uğrayan kitap, bu kez tamamen yasaklanıp ateşe mahkûm edilmişti.

Elinizdeki edisyon, bu önemli eserin, yayınlanışından yıllar sonra, Sven Hanuschek'in yoğun mesaisi ve değerli editörlük notlarıyla titizlikle hazırlanan sansürsüz tam metnidir. 1930'ların Almanyası'ndan 2000'ler Türkiyesi'ne dikkate değer bir pencere açacağını düşündüğümüz Bok Yoluna Gitmek (Der Gang vor die Hunde), politik ve ahlaki yozlaşmanın sonuçlarıyla erken bir yüzleşme şansı veriyor...

ERICH KÄSTNER, Şair, yazar, tiyatro eleştirmeni ve senarist. 1899’da Dresden de doğdu. 1917’de orduya alındı. Ona bir kalp rahatsızlığına da mal olan, sert ve acımasız ordu eğitimi ve sürmekte olan dünya savaşının dehşeti, antimilitarist ve pasifist kimliğinin temeli oldu. Savaş sonrası, Leipzig Üniversitesi’nde Alman dili ve edebiyatı, tarih, felsefe ve tiyatro tarihi okudu. ‘’Bok Yoluna Gitmek (Der Gang vor die Hunde) ’’ romanı ise sansürlenerek, farklı bir isimle (Fabian. Bir Ahlakçının Hikâyesi) 1931’de yayımlandı.

Nasyonal Sosyalist tehdide karşı, solu birliğe çağıran; Dringender Appell für die Einheit / “Birlik İçin Acil Çağrı” bildirisinin imzacılarından oldu. Nazi iktidarı döneminde kitapları yakıldı, yazması yasaklandı, Gestapo tarafından sorgulandı. Georg Büchner Ödülü, Hans Christian Andersen Ödülü, Lewis Carroll Ödülü, Lessing Büyük Alman Edebiyat Ödülü gibi pek çok ödüle de layık görülen yazar, 1974’deki ölümüne dek üretmeye ve savaş karşıtı harekete destek vermeye devam etti.