STEFAN ZWEIG - DÜNÜN DÜNYASI

BİR AVRUPALININ ANILARI

Son okuduğum kitaplarda aradığımı bulamamışsam arkasından bir Zweig kitabı okumak gelenek oldu ve bu sefer yazarın otobiyografisini seçtim... Dünün Dünyası ben de öyle bir ruhsal yoğunluk oluşturdu, bugün bu ülkede yaşadıklarımızı Zweig’in 20.yüzyılda yaşadıklarına o kadar çok benzettim ki nasıl anlatsam nereden başlasam bilemiyorum ama şu net: elinizdeki tüm kitapları bırakın önce bu otobiyografiyi okuyun...

Stefan Zweig (1881- 1942) altmış yıllık ömrüne sığan iki dünya savaşı sonucu gadre uğramış, edebiyata, sanata, kültüre hayatını vakfetmiş, hümanist bir entelektüel... ve bu  kitap otobiyografisi ama kendinden çok çok az bahsediyor hatta bundan biraz utanıyor gibi ‘’Hiçbir zaman şahsımı, yaşam öykümü başkalarına anlatmayı arzu edecek kadar önemsemedim. Kendimi başkişisi, daha doğrusu merkezi yapacağım bir kitabı yazma cesareti bulabilmem için, normalde tek bir neslin yaşayabileceği olaylar, felaketler ve sınavlardan çok daha fazla şeylerin olması, inanılmaz derecede çok şeyin yaşanması gerekti. (önsöz syf:15)’’

Bir yandan da bu hem bir tarih, hem de kültür-sanat kitabı... 1900'ün başından 1940 yılına kadar geliyor her iki dünya savaşını, öncesini ve sonrasını anlatıyor, Avrupa’daki birçok ülkeyi, tek tek toplumları, yazarları, şairleri, bestecileri, devlet adamlarını, siyasileri ile birlikte detaylı konu ediyor... Kitabın her bir satırının altı çizilebilir ben kendimi engellemeye çalışarak yukarıda gördüğünüz kadar etiket yapıştırdım onların hangisini buraya geçirebileceğim bilemiyorum...

Son söz olarak herkesin, özellikle öğretmenlerin, öğrencilerin, tarih ve edebiyat eğitimi alanların okumasında fayda var...

‘’Hitler’den bu yana yalan dolan doğal hale, insanlık suçları kural haline gelmişti, öyle ki doğru dürüst eleştirilmemekteydi, oysa böyle bir durum eskiden tüm dünyayı ayağa kaldırmaya yeterdi (syf:280)’’

Çünkü alçakça insanları kandırma tekniği uygulayan Nasyonal Sosyalizm, tüm dünyayı buna yavaş yavaş alıştırmayı yeğliyor, hedeflerinin ne kadar köklü değişikliklere yönelik olduğunu birden bire göstermeye çekiniyordu. Bu nedenle şöyle bir yöntem izliyordu: Her zaman bir hamle yapıp sonra ara veriyorlardı. Bu hamlenin fazla gelip gelmediğini, dünyanın vicdanının bu dozu kaldırıp kaldırmadığını görmek için bir süre bekliyorlardı. Avrupa’nın vicdanı –uygarlığımızın utancı ve yüz karası olarak- tüm bu vahşet kendi ‘’sınırlarının ötesinde’’, kendilerine dokunmadan olup bitiyor diye ısrarla tarafsızlığını vurguladığından, dozlar gittikçe artırıldı, ta ki tüm Avrupa’yı yok edinceye kadar. (syf:418)’’ bugüne baktığımızda tarihin tekerrür etmesi bu demek...

‘’Freud ile yaptığımız sohbetlerimizde sık sık Hitler dünyasının ve savaşın korkunçluğunu konuşurduk. Freud, insanı seven biri olarak çok üzülürdü, fakat bir düşün insanı olarak kötülüğün böyle korkunç bir şekilde patlak vermesine kesinlikle şaşırmazdı. Kültürün, dürtüler üzerindeki üst gücünü inkar ettiği için, hep kötümserlikle suçlanmıştı; onun barbarlık ve ilkel yok etme dürtüsünün insan ruhundan kazınamayacağı hakkındaki görüşü ne yazık ki şimdilerde –tabii ki bununla gurur duymuyordu- en korkunç bir şekilde teyit ediliyordu. (syf:482)’’ hâlâ teyit ediliyor, bir yüzyıl daha geçti değişen bir şey yok!

Diğer S. Zweig kitapları için bkz.

Yazar: Stefan Zweig

Çevirmen : Gülperi Sert

Sayfa Sayısı : 496

Basım Yılı : 2014 (4. Baskı) 1985 (1. Baskı)

Yayınevi : Can

Stefan Zweig, Bir Avrupalının Anıları olarak kaleme aldığı Dünün Dünyası adlı bu kitabının önsözünde, Yazacaklarım, benim yaşadıklarım olmaktan çok, bütün bir kuşağın yaşadıklarıdır, diyor.19. yüzyıl Avrupasının görece güvenli, tekdüze ortamında yetişen kuşaklar, 20. yüzyılın hemen başlarında öyle olaylarla yüz yüze geldiler ki, başka zamanlarda belki dokuz-on kuşağın yaşayacağı olaylar ve kökten değişmeler bu kuşağın insanlarının yüreklerinde, benliklerinde onulmaz yaralar açtı. Dün ve bugün arasında bütün köprülerin yıkıldığı, bütün değerlerin altüst olduğu yıllarda, peş peşe iki dünya savaşına, Almanya'da Nasyonal Sosyalizmin doğup büyümesine, evinden ve ülkesinden kopmanın, ülkeden ülkeye göç etmenin, anayurdu saydığı Avrupa'nın mahvolmasını görmenin acılarına dayanamayarak 1942'de hayatına son veren bu duyarlı yazarın anıları, kişisel bir anlatım olmanın ötesinde yüzyılımızın ilk yarısının ruh dünyasının da bir elkitabı sayılmaktadır. 60 yıllık ömründe görmediği, tanık olmadığı, acısını çekmediği hiçbir felaket kalmadığını söyleyen Stefan Zweig, Anlattıklarımızla bir gerçek kırıntısını bile bizden sonraki kuşağa ulaştırabilirsek yine de boşuna yaşamış sayılmayız, diyor.