NATHAN H. LENTS - İnsanın Kusurları / İşe Yaramaz Kemiklerden Bozuk Genlere, Arızalarımıza Genel Bir Bakış

Metis'in Bilim serisini seviyorum, hem ilginç geliyor hem de bir çok şey öğreniyorum... ''Aslına bakarsanız kusurlarımız son derece ilginç ve öğretici. İnsanın kısıtlılıklarını inceleyerek geçmişimizde neler olup bittiğini anlayabiliriz. Bu kitapta bahsedilen kusurların her biri ve hepsi türümüzün evrimsel tarihiyle ilgili bir hikâye anlatır. Her hücre, her protein, DNA şifremizdeki her harf, evrimsel süreç boyunca doğal seçilimin hışmına uğradı. Onca zaman ve bütün o seçilim olağanüstü dayanıklı, güçlü, sağlam, zeki ve yaşam mücadelesinde çoğunlukla başarılı bir beden biçimiyle sonuçlandı. Ama bu beden mükemmel değil.

Ters yerleşimli bir retinamız, kuyruktan yadigâr bir kuyruksokumumuz, el bileğimizde haddinden fazla kemiğimiz var. Yaşadığımız iklimlerde hayatta kalmak için yeterince donanımlı değiliz. Tuhaf yollar izleyen sinirlerimiz, hiçbir yere bağlanmayan kaslarımız, faydadan çok zarar getiren lenf bezlerimiz var. Genomumuz işe yaramaz genler, kırık kromozomlar, geçmişteki enfeksiyonlardan kalma enkazlarla dolu. Bize oyunlar oynayan bir beynimiz, bilişsel yanlılık ve önyargılarımız, toplu katliam yapmaya yatkınlığımız var. Milyonlarca insan modern bilimin yoğun desteği olmadan üremeyi dahi başaramıyor. (syf:12-13)'' bahsedilen kusurları tek tek anlatıyor, evrimin nasıl bu hale getirdiğinden bahsediyor veya evrimin bu kusurları neden düzelt(e)mediğini izah ediyor... bana en şaşırtıcı gelen konu; üreme sistemimizin çok kötü olmasıydı (7 Milyarı aşkın insan nereden geliyor o zaman!!!) açıkçası inanamadım, modern tıbba yetişene kadar soyumuzun tükenmesi gerekirmiş aslında... sosyal hayvanlar olmamız, bilimsel, teknolojik gelişmeler ve 19. yy. da tıbbi bakım standartları yükselmeye başlayınca da nüfus patlaması yaşandığını söylüyor... ''O nedenle şimdi tam tersi bir sorunla karşı karşıyayız: çok az değil, çok fazla insan olması. Kontrolsüz ve sürdürülemez nüfus artışı da ''kötü tasarımın'' bir sonucudur. Yani belki de üremeyle ilgili bütün o kısıtlılıklarımız o kadar da kötü bir şey değildir ne dersiniz? (syf: 136)''

Akıcı yazılmıştı, çevirisi çok iyiydi, çok sevdim, ben Metis'in Bilim serisine devam edeceğim, size de bu kitabı öneririm.

 

Yazar: Nathan H. Lents

Çevirmen: Şiirsel Taş

Özgün Adı: Human Errors A Panorama of Our Glitches, From Pointless Bones to Broken Genes

Sayfa Sayısı: 248

Basım Yılı: 2020

Yayınevi: Metis

 Sık sık insan bedeninin ne kadar mucizevi olduğunu duyar, ona düzülen övgüleri dinleriz. Bedenimizin incelikli işleyişine dair kitaplar raflarımızı doldurur. Oysa bütün o harikulade yönleri bir yana, insan bedeninin milyonlarca yıllık evrim sürecinde ortaya çıkmış bariz kusurları da var. Amerikalı biliminsanı Nathan H. Lents işte bu kusurların hikâyesini anlatıyor.

İnsan retinası niye ters? Diğer hayvanlara kıyasla üst solunum yolu enfeksiyonlarına neden daha açığız? Bedenimizde niçin gereksiz kemikler var? Dizlerimiz, sırtımız ve belimiz niye sık sık sorun çıkarıyor? Birçok hayvan tek çeşit besinle bütün ihtiyacını karşılayabilirken biz neden "dengeli" beslenmek zorundayız? İnsanda neden işlevsel genlerin yanı sıra bir o kadar da bozuk, işlevsiz gen var? DNA’mız niye geçmiş enfeksiyonlardan kalan milyonlarca virüs "enkazı" içeriyor? Primatlar içinde neden bebek ve anne ölüm oranı en yüksek olan tür biziz? İnsanın bağışıklık sistemi niye kendi bedenine bu denli sık saldırıyor? Baş tacı edilen beynimiz yanılgılara ve kötü kararlar vermeye neden bu denli yatkın?

"Ama kulağa ne kadar tuhaf gelirse gelsin, kusurlarımızın kendine has bir güzelliği var," diyor Lents. “Bizi biz yapan şey kusurlarımız. Bu kitapta ele alacağımız kusurlar, yaşam mücadelesinde kazandığımız galibiyetlerden geriye kalan yara izleridir. Bizler şansımız düşük olduğu halde bu sonsuz evrimsel çatışmadan sağ çıkanlarız; onca riske rağmen dört milyar yıldır azimle sürdürülen direnişin ürünleriyiz. Kusurlarımızın hikâyesi başlı başına bir savaş hikâyesidir."

Nathan H. Lents

Amerikalı biliminsanı ve yazar Nathan H. Lents, Saint Louis Üniversitesi’nde biyoloji okudu, ardından aynı üniversitenin tıp fakültesinde farmakolojik ve fizyolojik bilimler alanında doktora yaptı. Kanser genomiği alanındaki doktora sonrası eğitimini NYU Tıp Merkezi’nde tamamlayan Lents 2000 yılından beri hücre ve kanser biyolojisi, genetik, adli tıp ve bilim (özellikle de evrim) eğitimi konusunda araştırma raporları yayımlıyor ve 2006 yılından beri John Jay Üniversitesi’nde biyoloji dersleri veriyor. Akademik ve bilimsel çalışmalarının yanı sıra Skeptic Magazine, The Wall Street Journal, The Observer, Psychology Today, The Chronicle of Higher Education ve benzeri yayınlar için makaleler yazan Lents’in, aynı zamanda The Human Evolution Blog adlı bir blogu bulunuyor. Halen partneri ve iki çocuğuyla birlikte New York’ta yaşayan yazarın Not So Different: Finding Human Nature in Animals (2016; Çok da Farklı Değil: Hayvanlarda İnsan Doğası Bulmak) adlı bir kitabı daha vardır.