KATE ATKINSON - Mahvolmuş Bir Tanrı

Bu seferki çok sevdiğim İngiliz yazar Kate Atkinson'un son kitabı, benim de yazardan okuduğum 5. roman... yazardan ilk okuduğum Hayat, Sil Baştan romanının devam kitabı gibi gözüküyor ''savaşın en çok ilgimi çeken ve en zengin malzemeyi sunduğunu düşündüğüm iki boyutunu seçtim -Almanların Londra'ya yaptıkları hava akınları ve Almanya'ya karşı stratejik bombalama seferberliği. Hayat, Sil Baştan Ursula Todd ve Londra'nın bombalanması sırasında yaşadıkları hakkında, Mahvolmuş Bir Tanrı (Bunu bir devam romanından çok 'eşlikçi' olarak düşünmeyi seviyorum) ise Ursula'nın erkek kardeşi Teddy ve onun Bombardıman Komutanlı'ğında Halifax pilotu olarak hayatı hakkında. İki roman da yalnızca savaş hakkında değil, aslına bakılırsa her iki romanda da ya silahlı çatışmaların patlak vermesine kadar ya da sonrasında bununla baş edilmesiyle uzun zaman geçiriyoruz. Yine de, hayatlarının içine işleyen şey, Ursula ve Teddy'nin savaş konusunda kişisel ve ortak deneyimleri. (Yazarın Notu Syf:402)''

II. Dünya Savaşı hakkında yazılan kitapların çoğunda, Almanların kötülüğü öne çıkarılıp, Almanya'ya yapılanlar, savaşın sonuna doğru müttefiklerce yakılıp yıkılmasından (stratejik bombalama seferberliği) pek fazla bahsedilmez (ki en vahimi Dresden'dir) oysa ki müttefiklerinde sivil halka yönelik epeyce bir vahşeti var ve yazar her iki taraftan da bahsediyor ''Teddy: Hem bu savaşı başlatanların Almanlar olduğunu unutmayalım. Ben daha çok Versay'da biz başlattık diye düşünüyorum dedi Ursula alçak sesle. (......)

Sonraları, çok sonraları, savaş bittikten çok uzun zaman sonra, bunun bir 'ateş fırtınası' olduğunu öğrenmişti. Bu kelimeyi savaş sırasında hiç duymamıştı. Bilerek yerleşim bölgelerine gönderildiklerini öğrendi. O insanların havuzların içinde haşlandıklarını, mahzenlerde kavrulduklarını öğrendi. Canlı canlı yanmışlar ve havasızlıktan boğulmuşlardı (........) Bir kere başladıkları zaman geri dönüş yoktu. Hamburg bir dönüm noktası değil, mola yeriydi. Sonunda Tokyo'ya, Hiroşima'ya neden olmuştu ve sonra bir kıtada bir şalteri kaldırıp, başka bir kıtada binlerce insanı yok edebildiğiniz zaman masumiyet hakkındaki bütün o tartışma anlamsızlaşmıştı. (syf: 289-290)''

Yazar Teddy'nin hayatını (1925-2012 arasını) tarihten tarihe atlayarak anlatıyor... savaş bölümlerine uzunca yer vermiş, bombalamalar, uçak tipleri, askeri personel, savaş anıları detaylı anlatılıyor (yazarın notu bölümünde bu konuda çok araştırma yaptığını -uzun bir kaynakça eklemiş- savaş anılarının ufak tefek düzeltmeler yapsa da gerçek anılardan alındığını, zaman zaman kurgudan uzaklaşabildiğini belirtiyor)... Teddy'nin savaş sonrasındaki hayatı, ailesi vb. konular da zorlu, dolayısıyla kitap biraz karamsar... aslında nasıl ifade edebilirim bilemiyorum yazarın tüm kitaplarında konular iç acıtıcı olurdu ama bir şekilde bunu mizahi bir dille bir neşe tınlaması ile anlatırdı, bu kitapta o yok... çevirinin rolü ne kadardır, yazarın araştırmasını bir miktar fazla yansıtmasının etkisi midir tam çözemedim ve okuduğum kitaplar içinde en az sevdiğim oldu... dolayısıyla yazara bu kitapla başlamayın (devam kitabı gibi gözükse de tek başına da okunabilir) ama yazarı seviyorsanız da geride bırakmayın okuyun derim...

Yazar: Kate Atkinson

Çevirmen: Ayça Çınaroğlu

Özgün Adı: A God in Ruins

Sayfa Sayısı: 410

Basım Yılı: 2018

Yayınevi: YKY

Mahvolmuş Bir Tanrı, Hayat Sil Baştan’ın kahramanı Ursula’nın kardeşi Teddy’nin hayatını konu alıyor. Teddy büyür ve İkinci Dünya Savaşı sırasında pilot olarak İngiliz Hava Kuvvetlerine katılır. Savaştan sonra babasının “Ne bat ne çık, ortalarda bir yerlerde kal” öğüdüne uyarak şair olma hayallerinden vazgeçer. İlk aşkıyla evlenir, öğretmenlik yapan eşiyle ve kızlarıyla birlikte uzun ve sıradan bir hayat sürer.

Dört kuşak boyunca karakterler arasında ileri geri sıçrayışlarla 1920’lerden 2000’lere kadar neredeyse yüz yıla tanıklık eden romanın ekseninde Teddy’nin savaş tecrübesi yer alsa da, Atkinson aslında Todd ailesinin oluşturduğu mikrokozmos aracılığıyla Savaş ertesinde toparlanmaya çalışan İngiltere’yi mercek altına alıyor. 

Yazar, renkli kişilikler ve sürprizlerle dokuduğu romanında, alttan alta kurmacanın kendisini de sorgulamaktan geri kalmıyor.

Kate Atkinson 1951’de İngiltere York’ta doğdu. 1974’te İngiliz edebiyatında yüksek lisans eğitimini tamamladı. İlk romanı Behind the Scenes at the Museum 1995'de Whitbread kitap ödülüne layık görüldü. Edebiyata katkıları nedeniyle 2011 yılında Britanya İmparatorluğu nişanı alan Atkinson, Edinburg’da yaşamaktadır.