GEORGE ELIOT - MIDDLEMARCH Taşra Hayatı Üzerine Bir İnceleme

George Eliot (asıl adı Mary Ann Evans) 1819’da Warwickshire’da doğdu, gittiği yatılı kız okullarında Hırıstiyanlığın katı dini inanç ve ahlaki kuralların aşılandığı bir eğitim gördü. Annesi 1836’da ölünce, babasına bakmak için okulu bıraktı. Mary Ann okulda Fransızca ve İtalyanca öğrenmişti, babası okumayı çok seven kızına evde özel Latince ve Almanca dersi aldırdı. Babasının ölümünün ardından Avrupa’yı dolaştı ve sonunda Londra’ya yerleşti. 1851’de Westminster Review’nun önce yazarı, sonra da editörü oldu. Artık edebiyatın ünlü simalarının olduğu bir çevredeydi. Bu çevrede George Henry Lewes ile tanıştı, Lewes’in 1878’deki ölümüne kadar birlikte yaşadılar. Eliot’ın ilk öyküleri "Blackwood’s Magazine"de yayımlandı. İlk romanı Adam Bede büyük beğeni topladı. Psikolojik çözümleme yöntemini geliştiren Eliot, kadın yazarların romantik romanlarla tanındığı bir çağda ciddiye alınmak için “George Eliot” müstear adını kullandı. İlk romanının ardından sırasıyla "Kıyıdaki Değirmen", "Silas Marner", "Romola", başyapıtı "Middlemarch" ve "Daniel Deronda" yayımlandı. Eliot, Lewes’in ölümünden sonra, 1880 yılında arkadaşı John Cross’la evlendi. Birkaç ay sonra da hastalanarak öldü.

Yukarıda özgeçmişini gördüğünüz George Eliot'un başyapıtını çoook uzun zamandır okumak istiyorum ama bir türlü olmadı, ocak ayında YKY'nin (daha önce Nora Kitap'tan çıkmış) yayımladığını görünce zamanı geldi diye düşündüm... roman Kazım Taşkent Klasikleri'ne dahil, birinci hamur kağıda basılmış, pırıl pırıl, sadece okumak değil dokunmak bile çok hoş bir his veriyor... gerçi dokuz yüz küsur sayfa ve kaliteli baskı kitabı oldukça ağır hale getirmiş, elinizde tutmak biraz güç oluyor ama benim gibi gıcır gıcır yeni kitap meraklısıysanız ağır olması bir önem arz etmiyor...

G. Eliot bu romana 1869 yılında başlamış, 1871-1872 yıllarında tefrika olarak yayımlamış... İngiliz romancılığında en önemli kitaplardan biri olarak kabul edildiğini, Virginia Woolf'un ''tüm kusurlarına rağmen yetişkinler için yazılmış az sayıdaki romanlardan biri olan muhteşem bir kitap'' diye tanımladığını, Henry James'in ''ayrıntılar bakımından bir hazine'' dediğini, Ünal Aytür'ün önsözünden öğreniyoruz...

Benim açımdan en güzel yanı ise; Eliot'un, muhteşem bulduğum İngiliz romanının babası Henry Fielding'den bahsettiği kısımdı: ''Kendisine ısrarla tarihçi diyen ve yüz yirmi yıl önce ölme mutluluğuna erişerek, bugün hayatta olan biz küçük insanların ancak koskoca bacaklarının altında dolaştığımız dev yazarlar arasına katılmış bulunan büyük romancı, kitabının en taklit edilemeyecek ve kendisinin en sevdiği kısımlarının, birbirini izleyen fasıllara yazdığı başlangıç bölümleri -özellikle de bu bölümlerdeki konu dışı uzun sözler- olduğunu söyler; yazarımız buralarda, sanki iskemlesini sahnenin önüne çekmekte ve o güçlü, güzel İngilizcesinin tüm rahatlığı içinde bizlerle sohbet etmektedir. (........) Dünyaya geç gelmiş bulunan biz tarihçiler, romanlarımızda Fielding'i örnek alıp ağır ağır onun izinden yürüyemeyiz; öyle davranırsak; bizlerin sohbeti kulağa, portatif bir iskemlenin üstündeki bir papağan kafesinden konuşurmuş gibi, sığ ve yapmacık gelecektir. En azından ben, kaderin belli bir kaç kişi için ördüğü ağları bir bir çözerek, bunların nasıl dokunduklarını, ipliklerin nasıl iç içe geçtiklerini göstermek amacıyla o kadar çok şey yapmak zorundayım ki, elimdeki ışığın tüm gücünü ortak bir ağın üstünde toplamam, hayat denen şeyin tüm ilginç yönlerine yaymaktan kaçınmam gerekiyor. (syf:179-180)'' bu romanda Eliot, anlatıcısı yardımıyla aralara girerek açıklamalar yapıyordu, Fielding'in ki çok başka mükemmellikteydi tabii ama bu kitaptakinden de memnun kaldım...

Gelelim konuya; hayali bir kasabada 1829-1832 yılları arasında geçiyor, kadınların statüsü/hayalleri, evliliğin doğası/eşlerin uygunluğu ile birbirlerinden beklentileri, idealizm, kişisel çıkar, din, ikiyüzlülük, siyasi reform ve eğitim ana başlıklar olmak üzere birbirleriyle kesişen dört ayrı hikaye üzerinden anlatılıyor... Tarihi olaylardan (1832 Reform Yasası) bahsediyor, demiryollarının döşenmesi/buna karşı çıkanlar ile tıptaki gelişmelere açık olan ve bunun için çabalayan doktorlarla, değişimi istemeyenler arasındaki mücadeleye yer veriyor... ayrıca tam o zamanda kolera salgını var bu kadar isabet olur ne diyeyim...

Çok uzun olmasına, ağır işlemesine rağmen romanı çok sevdim (Dorothea'yı daha çok sevdim) ve keyifle okudum... İngiliz romanlarının içine gömülüp uzun uzun okumayı seviyorum hele bu tatsız günlerde çok başka bir dünyada olmak iyi geldi... tek eksik yan olarak söylemem gerekirse; doğa/mekan tasviri çok az ve yetersizdi, İngiliz toplumu içerisinde bulunduğumu hissettim ama İngiltere'de olduğumu hayal edemedim, sanki herhangi bir yerde geçiyor gibiydi... sonuç olarak ben çok beğendim kaçırmayın okuyun derim...

Yazar: George Eliot

Çevirmen: Ünal Aytür

Özgün Adı: Middlemarch

Sayfa Sayısı: 952

Basım Yılı: 2020

Yayınevi: YKY

Kendi döneminde kadınların hapsolmaya zorlandığı fantezi dünyası yerine sıradan insan hayatının karmaşasını gözler önüne seren George Eliot, İngiliz edebiyatının başyapıtlarından biri olan Middlemarch’ta bireysel trajediler, küçük başarısızlıklar, küçük zaferler, sıkıntılı evlilikler ve seçimlerin önemi gibi meselelerle aslında sadece bir kasabanın sakinlerine değil, tüm insanlığa ışık tutuyor.

Umutsuz bir evlilik yapan Dorothea, yanlış seçimlerinin bedelini ödeyen genç doktor Lydgate, kimsenin sevmediği Bulstrode, hayal kırıklıklarıyla savaşan Fred Vincy ve daha nicesi. İdealizmin, hayal kırıklıklarının, aldatılmanın, sadakatin, engelleri aşmaya çalışan evliliklerin klasikleşen romanı Middlemarch’ı Ünal Aytür’ün özenli çevirisiyle yayımlıyoruz.