DAVID C. CATLING - Astrobiyoloji DÜNYADA VE EVRENDE YAŞAM

Yine Metis Bilim serisinden bir kitap ile buradayım, konu Astrobiyoloji;  

Kitabın başlıkları şöyle; her bölümde anlatılanları kitaptan kısa alıntılarla yazmaya çalışacağım:

1 Astrobiyoloji Nedir?

Astrobiyolojinin anlamı üzerinde bilimsel uzlaşmaya ancak 1990'ların sonunda ulaşılmıştı. (....) Güneş de dahil olmak üzere yıldızların çevresindeki veya basitçe uzaydaki yaşam hakkında olduğu yolundadır. (syf:11-12) bu bölüm astrobiyoloji nedir sorusunun yanı sıra yaşam nedir, dünyada yaşam nasıl başladı ve evrildi konularını içeriyor.

2 Yıldız Tozundan, Yaşama Ev Sahipliği Yapan Gezegenlere

Evren oluşmaya başladığında, genel sıcaklık atomların -biraraya gelip karmaşık biyolojik moleküller oluşturmak şöyle dursun- kararlı olmaları için bile fazlasıyla yüksekti. Yaşam 13,8 milyar önceki Büyük Patlama'nın ardından sıcak, yoğun kozmos genişleyip soğuduğu için var. Atomlar, galaksiler, yıldızlar, gezegenler ve yaşam bu süreçte ortaya çıktı. Şimdi bu sürecin nasıl yaşam için bir mesken yaratarak yeryüzünü ortaya çıkardığını inceleyelim. (syf:25)

3 Yaşamın ve Çevrenin Kökenleri

Dünya tarihinin en erken dönemine dair o kadar az şey biliniyor ki bu dönemin resmi bir adı bile yok. Gayriresmi olarak Hadeyan denilen bu dönem, Ay'ın oluştuğu zamanlarda (4,5 milyar yıl önce) başlayıp, henüz üzerinde hemfikir olunmamış bir tarihte ama genellikle 3,8 veya 4 milyar yıl önce sonlandırılır. Yaşamın Hadeyan döneminde ortaya çıkmış olması muhtemeldir, (syf:41) deyip bütün detayıyla ve alternatif görüşlerle Dünya'da yaşamın ortaya çıkışını anlatıyor.

4 Çamurdan Yüceye

Yaşam nasıl başlamış olursa olsun, bir kez ortaya çıktıktan sonra 3,5 milyar yıl boyunca devam etmiş ve mikrobiyal çamurdan insan uygarlığının karmaşıklığına evrilmiştir. (syf:57)

5 Yaşam: Bir Genomun Daha Fazla ve Uyum Başarısı Daha Yüksek Genomlar Oluşturmasının Yolu

Eğer dünyadışı gezegenlerde yaşam arıyorsak kendi gezegenimizdeki yaşam örneğinin detaylarını bilmek bize yardımcı olacaktır. Bu amaçla önce yeryüzü biyolojisine küresel bir perspektiften bakıp daha sonra hücre ve moleküllere doğru ilerleyebiliriz. (syf:77) bu bölümde anlatılan genom ve metobolizma bölümleri çok iyiydi. Genomla ilgili çok şey okudum onlar tanıdıktı da metobolizmayı hiç bilmiyormuşum bir sürü şey öğrendim ve çok hoşuma gitti.

6 Güneş Sistemi’nde Yaşam

Tablo 1'de basit, mikroplarla karşılaştırılabilir bir yaşam biçimini inceliyorum, yol gösterici ilkeyse sıvı suyun varlığı. Yeryüzünde nerede sıvı su bulursak orada yaşam vardır, bu ister fokurdayan sıcak su kaynakları, ister buz içindeki tuzlu su damlaları, isterse yerkabuğunun derinlerindeki minerallerin çevresindeki su filmleri olsun. (syf:97) bu bölümde Mars'dan başlayarak, Ceres (en büyük astreoit), Europa-Ganymede-Callisto (Jüpiter'in buzlu uyduları), Enceladus-Titan (Satürn'ün uyduları), Triton (Neptün'ün büyük uydusu) ve Plüton'da yaşam olma ihtimalini inceliyor.

7 Uzak Dünyalar, Uzak Güneşler

Astronomlar Güneş Sisteminin ötesinde, bazıları aday, bazıları tescilli olan 3400'den fazla ötegezegen keşfettiler. Büyük cisimleri belirlemek daha kolay olduğu için bunların neredeyse tümü Dünya'dan büyük (.....) Onları bulmak daha zor olsa da, çok sayıda Dünya boyutunda ötegezegen bulmamız sadece zaman meselesi. Acaba bunlardan kaç tanesi yaşanabilir olacak ve hatta kaç tanesinde halihazırda yaşam olacak? (syf:127)

8 Tartışmalar ve Olasılıklar

Dünyanın nadir mi olduğu yoksa evrende başka yaşamların da olup olmadığı hakkındaki tartışmaları anlatıyor.

Biraz uzun oldu ama kitap bu şekilde özetlenebilir. 6. bölümün bir kısmı ile 7. bölüm daha teknik anlatılmıştı bu kısımlar beni biraz zorlasa da çok keyif alarak ve öğrenerek okudum. Konu ilginizi çekiyorsa veya bu konularda öğrenim görüyorsanız kaçırmayın okuyun derim...

Yayınevine Not: Syf: 22 ''Suyun bir diğer sıradışı özelliğiyse buzun sıvıdan daha yoğun olmasıdır. (...) eğer buz sıvıdan daha yoğun olsaydı...'' yukarıdaki ilk cümle yanlış, sonraki basımlarda düzeltilebilir diye belirtmek istedim.

Yazar: David C. Catling 

Çevirmen: Ahmet Burak Kaya

Özgün Adı: Astrobiology A Very Short Introduction

Sayfa Sayısı: 168

Basım Yılı: 2019

Yayınevi: Metis

İnsanlar çok eski zamanlardan beri yeryüzünde yaşamın nasıl ortaya çıktığı ve evrende yalnız olup olmadığımız gibi sorulara kafa yoruyorlar. Son dönemlerde adını giderek daha sık duyduğumuz astrobiyoloji tam da bu sorulara yanıt bulmak üzere ortaya çıkmış bir bilgi alanı. Evrende ve dünyada yaşamın kökenini, evrimini ve geleceğini inceleyen astrobiyologlar, gelişen teknolojiyle birlikte her geçen gün hayal gücümüzü kışkırtan keşiflerde bulunuyor.

Kendisi de bir astrobiyolog olan David Catling bu kitapta astrobiyolojinin temel meselelerini ele alarak bu heyecan verici bilime dair kısa ama kapsamlı bir çerçeve sunuyor. Dünyada yaşamı ortaya çıkaran koşullar nelerdi? Yaşam hangi ilkeler temelinde gelişti? Gezegenimiz mevcut haline erişmeden önce nasıl evrelerden geçti? Kitlesel yok oluşlara hangi olaylar yol açtı? Dünyamızı nasıl bir gelecek bekliyor? Gezegenler nasıl oluştu? Güneş Sistemi’nde ve ötesinde hangi gezegenlerde yaşam ortaya çıkmış olabilir veya gelecekte ortaya çıkabilir? Dünya dışındaki bir gezegende akıllı varlıklar varsa fizikçi Enrico Fermi’nin meşhur tabiriyle Nerede bunlar? 

Astrobiyoloji, okuru kendi tanıdık dünyasından dışarı adım atıp üzerinde yaşadığı görkemli gezegene ve çevresini sarmalayan uçsuz bucaksız evrene meraklı gözlerle bakmaya davet ediyor. 

David C. Catling

Britanyalı gezegenbilimci ve astrobiyolog. Fizik ve astrofizik alanındaki lisans eğitimini Birmingham Üniversitesi’nde, atmosfer, okyanus ve gezegen fiziği üzerine yaptığı doktorasını ise Oxford Üniversitesi’nde tamamladı. 1995-2001 yılları arasında çalışmalarını NASA’nın California’daki Ames Araştırma Merkezi’nde yürüttü. 2001 yılında Washington Üniversitesi’nde ders vermeye başladı. Araştırmalarında gezegenlerin jeokimyasal evrimlerine odaklanan Catling, NASA’nın 2008 yılında Mars’a yönelik olarak gerçekleştirdiği başarılı Phoenix görevinden sorumlu biliminsanları arasındaydı. Sayısız bilimsel makalesi bulunan ve Atmospheric Evolution on Inhabited and Lifeless Worlds (Yaşamın Olduğu ve Olmadığı Dünyalarda Atmosfer Evrimi) adlı kitabın da eşyazarı olan Catling, halen Washington Üniversitesi’nin Yeryüzü ve Uzay Bilimleri bölümünde profesör olarak ders veriyor.